تاریخچه مبحث "الان بخر، بعدا پرداخت کن" (BNPL)

تاریخچه مبحث “الان بخر، بعدا پرداخت کن” (BNPL)

مفهوم “الان بخر، بعدا پرداخت کن” یا Buy Now, Pay Later (BNPL) ایده جدیدی نیست. ریشه‌های این مفهوم را می‌توان در سیستم‌های اعتباری سنتی و خریدهای اقساطی جستجو کرد. با این حال، در سال‌های اخیر با ظهور تجارت الکترونیک و توسعه فناوری‌های مالی، این مفهوم به شکل امروزی و گسترده‌تری شکل گرفته است.

ریشه‌های تاریخی

خریدهای اقساطی: اولین شکل‌های BNPL را می‌توان در سیستم‌های خرید اقساطی کالاهای بزرگ مانند لوازم خانگی یا خودرو مشاهده کرد. مشتریان می‌توانستند کالایی را خریداری کنند و هزینه آن را در چند قسط پرداخت کنند.
کارت‌های اعتباری: کارت‌های اعتباری نیز نوعی از خدمات BNPL هستند که به مشتریان اجازه می‌دهند کالاها و خدمات را خریداری کرده و سپس در پایان ماه یا یک دوره مشخص، هزینه آن را پرداخت کنند.

تحول دیجیتال و BNPL

تجارت الکترونیک: با رشد سریع تجارت الکترونیک و افزایش خریدهای آنلاین، نیاز به راهکارهایی برای تسهیل پرداخت‌ها و افزایش قدرت خرید مشتریان احساس شد.
فناوری‌های مالی: توسعه فناوری‌های مالی مانند پرداخت‌های موبایلی، کیف پول‌های دیجیتال و سیستم‌های اعتبارسنجی آنلاین، امکان ارائه خدمات BNPL به صورت گسترده و با هزینه کمتر را فراهم کرد.
شرکت‌های فین‌تک: ظهور شرکت‌های فین‌تک و ارائه خدمات نوآورانه در حوزه پرداخت، باعث محبوبیت بیشتر خدمات BNPL شد. این شرکت‌ها با استفاده از الگوریتم‌های پیچیده، توانایی ارزیابی ریسک مشتریان و ارائه پیشنهادات اعتباری شخصی‌سازی شده را دارند.

دلایل محبوبیت BNPL

افزایش قدرت خرید: BNPL به مشتریان اجازه می‌دهد تا کالاها و خدمات مورد نظر خود را بدون نیاز به پرداخت تمام مبلغ در یکجا خریداری کنند.
انعطاف‌پذیری در پرداخت: امکان پرداخت در اقساط و انتخاب دوره بازپرداخت، به مشتریان این امکان را می‌دهد تا پرداخت‌ها را با بودجه خود هماهنگ کنند.
تجربه خرید بهتر: با استفاده از BNPL، مشتریان می‌توانند به سادگی و سرعت بیشتری خریدهای خود را انجام دهند.
توسعه تجارت الکترونیک: BNPL به رشد تجارت الکترونیک کمک کرده است، زیرا مشتریان تمایل بیشتری به خرید آنلاین دارند.

چالش‌ها و انتقادات

بدهی مصرف‌کننده: استفاده بیش از حد از خدمات BNPL می‌تواند منجر به افزایش بدهی مصرف‌کننده شود.
هزینه‌های پنهان: برخی از شرکت‌های ارائه دهنده BNPL، هزینه‌های پنهانی مانند کارمزد تأخیر در پرداخت را اعمال می‌کنند.
خطرات کلاهبرداری: استفاده نادرست از اطلاعات شخصی مشتریان و کلاهبرداری‌های مرتبط با BNPL، از جمله نگرانی‌های این حوزه است.

آینده BNPL

آینده خدمات BNPL بسیار امیدوارکننده است. با پیشرفت فناوری و افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان، انتظار می‌رود که این خدمات به طور گسترده‌تری مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، برای جلوگیری از سوء استفاده و کاهش ریسک‌های مرتبط با آن، نیاز به تنظیم مقررات و نظارت بیشتر بر این صنعت است.

تاریخچه روش پرداخت “الان بخر، بعدا پرداخت کن” (BNPL) در ایران

مفهوم “الان بخر، بعدا پرداخت کن” یا BNPL (Buy Now, Pay Later) در سال‌های اخیر به یکی از روش‌های محبوب پرداخت در سراسر جهان تبدیل شده است. این روش به مشتریان اجازه می‌دهد تا کالا یا خدمات مورد نظر خود را خریداری کرده و هزینه آن را به صورت اقساطی و بدون بهره پرداخت کنند. در ایران نیز این روش پرداخت به سرعت در حال گسترش است و به یکی از گزینه‌های محبوب برای خریداران تبدیل شده است.

ریشه‌های BNPL در ایران

خریدهای اقساطی سنتی: می‌توان گفت ریشه‌های BNPL در ایران به روش‌های سنتی خرید اقساطی کالاهای بزرگ مانند لوازم خانگی و خودرو برمی‌گردد. اما با گسترش تجارت الکترونیک و فناوری‌های مالی، این روش به شکل مدرن‌تری درآمده است.
ورود استارتاپ‌های فین‌تک: با ظهور استارتاپ‌های فین‌تک، خدمات BNPL به صورت گسترده‌تری در دسترس قرار گرفت. این شرکت‌ها با ارائه اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های پرداخت آنلاین، امکان خرید اقساطی را برای طیف گسترده‌ای از کالاها و خدمات فراهم کردند.

دلایل محبوبیت BNPL در ایران

افزایش قدرت خرید: بسیاری از افراد به دلیل محدودیت‌های بودجه‌ای، قادر به خرید کالاهای مورد نیاز خود به صورت یکجا نیستند. BNPL به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به صورت اقساطی خرید کنند و از کالا یا خدمات مورد نظر خود استفاده کنند.
سهولت استفاده: فرایند ثبت‌نام و استفاده از خدمات BNPL بسیار ساده است و اغلب از طریق اپلیکیشن‌های موبایل انجام می‌شود.
عدم نیاز به ضامن: برخلاف روش‌های سنتی خرید اقساطی، در بسیاری از موارد برای استفاده از خدمات BNPL نیازی به ضامن نیست.
گسترش تجارت الکترونیک: با رشد روزافزون تجارت الکترونیک در ایران، خدمات BNPL به یکی از ابزارهای مهم برای افزایش فروش آنلاین تبدیل شده است.

چالش‌ها و فرصت‌ها

چالش‌ها:
- افزایش بدهی: استفاده بیش از حد از خدمات BNPL می‌تواند منجر به افزایش بدهی مصرف‌کنندگان شود.
- کلاهبرداری: برخی از شرکت‌های سودجو ممکن است از این روش برای کلاهبرداری از مشتریان استفاده کنند.
- رقابت شدید: رقابت شدید بین شرکت‌های ارائه دهنده خدمات BNPL می‌تواند به کاهش کیفیت خدمات و افزایش هزینه‌ها منجر شود.
فرصت‌ها:
- رشد اقتصادی: توسعه خدمات BNPL می‌تواند به رشد اقتصاد و ایجاد اشتغال کمک کند.
- افزایش دسترسی به کالا و خدمات: با استفاده از BNPL، افراد بیشتری می‌توانند به کالاها و خدمات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.
- نوآوری در خدمات مالی: شرکت‌های فین‌تک می‌توانند با ارائه خدمات نوآورانه، تجربه خرید مشتریان را بهبود بخشند.

آینده BNPL در ایران

آینده خدمات BNPL در ایران بسیار امیدوارکننده است. با توجه به رشد سریع تجارت الکترونیک، افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان و حمایت دولت از کسب‌وکارهای نوپا، انتظار می‌رود که این خدمات به طور گسترده‌تری مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، برای توسعه پایدار این صنعت، نیاز به تدوین قوانین و مقررات مناسب و نظارت بر فعالیت شرکت‌های ارائه دهنده این خدمات است.

در کل، BNPL به عنوان یک ابزار مالی انعطاف‌پذیر و کارآمد، در حال تغییر شکل دادن به نحوه خرید و پرداخت ما در ایران است.

شرکت‌های معروف ارائه دهنده خدمات BNPL در ایران و قوانین و خطرات آن

شرکت‌های معروف ارائه دهنده خدمات BNPL در ایران

در ایران، چندین شرکت به ارائه خدمات BNPL می‌پردازند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

اسنپ پی: یکی از شناخته‌شده‌ترین شرکت‌های ارائه دهنده خدمات BNPL در ایران است که به کاربران امکان خرید اقساطی کالا و خدمات مختلف را می‌دهد.
دیجی پی: این شرکت نیز به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های دیجی‌کالا، خدمات BNPL را به کاربران خود ارائه می‌دهد و امکان خرید اقساطی از دیجی‌کالا و سایر فروشگاه‌های طرف قرارداد را فراهم می‌کند.
تارا 360: این شرکت با ارائه خدمات متنوعی در حوزه مالی، امکان خرید اقساطی کالا و خدمات را نیز فراهم کرده است.
باجت: باجت نیز یکی دیگر از شرکت‌های فعال در حوزه BNPL است که به کاربران امکان خرید اقساطی از فروشگاه‌های مختلف را می‌دهد.
کیپا: این شرکت با تمرکز بر ارائه خدمات مالی به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، خدمات BNPL را نیز به مشتریان خود ارائه می‌دهد.
نامدار پیپر: این شرکت با ارائه خدمات مالی و اعتباری امکان خرید اقساطی در زمینه محصولات سلولزی را فراهم می آورد.

قوانین و مقررات حاکم بر شرکت‌های BNPL در ایران

فعالیت شرکت‌های ارائه دهنده خدمات BNPL در ایران تحت نظارت بانک مرکزی و سایر نهادهای نظارتی است. این شرکت‌ها موظف به رعایت قوانین و مقررات مربوط به فعالیت‌های مالی هستند. برخی از مهم‌ترین قوانین و مقررات حاکم بر این شرکت‌ها عبارتند از:

دریافت مجوزهای لازم: شرکت‌های BNPL باید مجوزهای لازم را از بانک مرکزی و سایر نهادهای مربوطه دریافت کنند.
شفاف‌سازی اطلاعات: این شرکت‌ها موظف هستند اطلاعات کاملی در مورد هزینه‌ها، کارمزدها و شرایط پرداخت را در اختیار مشتریان قرار دهند.
حفاظت از اطلاعات مشتریان: شرکت‌های BNPL باید امنیت اطلاعات مشتریان را تضمین کنند و از افشای اطلاعات شخصی آن‌ها خودداری کنند.
محدودیت در سقف اعتبار: برای جلوگیری از افزایش بیش از حد بدهی مصرف‌کنندگان، سقف مشخصی برای اعتبار قابل ارائه به هر مشتری تعیین می‌شود.

چگونه از خطرات استفاده از BNPL جلوگیری کنیم؟

بررسی دقیق شرایط قرارداد: قبل از استفاده از خدمات BNPL، شرایط قرارداد را به دقت مطالعه کنید و از درک کامل مفاد آن اطمینان حاصل کنید.
مقایسه نرخ بهره و کارمزدها: نرخ بهره و کارمزدهای مختلف شرکت‌های ارائه دهنده خدمات BNPL را با یکدیگر مقایسه کنید و کمترین هزینه را انتخاب کنید.
تعیین سقف مشخص برای هزینه‌ها: قبل از استفاده از BNPL، یک سقف مشخص برای هزینه‌های خود تعیین کنید و از تجاوز از این سقف خودداری کنید.
پرداخت به موقع اقساط: برای جلوگیری از پرداخت جریمه و افزایش بدهی، به موقع اقساط خود را پرداخت کنید.
استفاده از خدمات شرکت‌های معتبر: برای کاهش ریسک کلاهبرداری، از خدمات شرکت‌های معتبر و دارای مجوز استفاده کنید.

نکات مهم:

استفاده از خدمات BNPL می‌تواند بسیار مفید باشد، اما در صورتی که به درستی مدیریت نشود، می‌تواند منجر به افزایش بدهی و مشکلات مالی شود.
قبل از استفاده از خدمات BNPL، به خوبی در مورد نیازها و توانایی‌های مالی خود فکر کنید.
در صورت بروز هرگونه مشکل، می‌توانید به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان شکایت کنید.

به عبارت دیگر:

مفهوم “الان بخر، بعداً پرداخت کن” (Buy Now, Pay Later – BNPL) یکی از مدل‌های مدرن پرداخت در حوزه تجارت الکترونیک و خرده‌فروشی است که به مصرف‌کنندگان امکان خرید فوری و پرداخت اقساطی را می‌دهد. هرچند BNPL در دهه‌های اخیر به شکلی مدرن و دیجیتال ارائه شده است، اما ریشه‌های این مفهوم به قرن‌ها قبل بازمی‌گردد. در ادامه تاریخچه BNPL را بررسی می‌کنیم:

ریشه‌های اولیه BNPL

قرن ۱۹: مفهوم اولیه BNPL به معاملات اعتباری در اواخر قرن ۱۹ میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان، فروشگاه‌های کوچک محلی به مشتریان امکان می‌دادند کالاهایی مانند مواد غذایی یا پوشاک را به صورت اعتباری خریداری کرده و در آینده پرداخت کنند.

سیستم‌های دفتر اعتباری: در جوامع کوچک، فروشندگان دفترچه‌هایی داشتند که در آن تراکنش‌های مشتریان ثبت می‌شد و پرداخت در بازه‌های زمانی خاص انجام می‌. توسعه در قرن ۲۰

دهه ۱۹۵۰: با اختراع کارت‌های اعتباری مانند Diners Club و بعداً Visa و Mastercard، سیستم پرداخت اعتباری مدرن شکل گرفت. این کارت‌ها به نوعی شکل اولیه BNPL بودند که امکان پرداخت در آینده را برای خریداران فراهم می‌کردند.
سیستم‌های قسطی: در بسیاری از کشورها، فروشگاه‌های بزرگ شروع به ارائه برنامه‌های پرداخت اقساطی کردند. این برنامه‌ها به مشتریان اجازه می‌داد کالاهای گران‌قیمت مانند لوازم خانگی یا مبلمان را خریداری کرده و هزینه آن را در چند قسط پرداخت کنند.

۳. ظهور مدل دیجیتال BNPL (دهه ۲۰۱۰)

فناوری مالی (FinTech): با رشد تجارت الکترونیک و فناوری‌های مالی، BNPL به صورت دیجیتال ارائه شد. شرکت‌های فین‌تک امکان پرداخت اقساطی سریع و آسان را بدون نیاز به کارت اعتباری یا اعتبار بانکی گسترده فراهم کردند.
پیشگامان BNPL:
- Klarna (2005): یک شرکت سوئدی که از پیشگامان BNPL است و راهکارهای پرداخت اقساطی آنلاین ارائه می‌دهد.
- Afterpay (2014): یک شرکت استرالیایی که مدل BNPL را با موفقیت در بازارهای جهانی معرفی کرد.
- Affirm (2012): این شرکت آمریکایی BNPL را به عنوان بخشی از تجربه خرید دیجیتال عرضه کرد.

۴. رشد انفجاری BNPL (دهه ۲۰۲۰)

محبوبیت جهانی: در دوران پاندمی کووید-۱۹ (۲۰۲۰-۲۰۲۲)، BNPL به دلیل افزایش خریدهای آنلاین و تقاضای مصرف‌کنندگان برای گزینه‌های پرداخت انعطاف‌پذیر، رشد چشمگیری داشت.
ورود غول‌های فناوری: شرکت‌های بزرگ مانند PayPal، Apple و Amazon نیز به بازار BNPL ورود کردند و رقابت را افزایش دادند.
گسترش به حوزه‌های مختلف: مدل BNPL اکنون در صنایع مختلف از جمله پوشاک، الکترونیک، سفر و حتی خدمات سلامت استفاده می‌شود.

۵. ویژگی‌ها و مزایای BNPL در مدل مدرن

پرداخت‌های انعطاف‌پذیر: مشتریان می‌توانند خرید خود را در چند قسط بدون بهره (یا با بهره کم) پرداخت کنند.
سهولت دسترسی: برخلاف کارت‌های اعتباری، استفاده از BNPL نیاز به بررسی اعتباری پیچیده ندارد.
جذب مشتری بیشتر: فروشندگان از BNPL برای افزایش فروش و جذب مشتریان جوان‌تر استفاده می‌کنند.

۶. چالش‌ها و انتقادات

بدهی مصرف‌کنندگان: افزایش استفاده از BNPL ممکن است منجر به بدهی‌های بالا و مشکلات مالی برای مشتریان شود.
عدم نظارت کافی: در برخی کشورها، قوانین نظارتی خاصی برای BNPL وجود ندارد، که ممکن است به سوءاستفاده از مصرف‌کنندگان منجر شود.

۷. آینده BNPL

ادغام با تجارت الکترونیک: BNPL به بخش جدایی‌ناپذیر خریدهای آنلاین تبدیل خواهد شد.
توسعه بازارهای جدید: این مدل در کشورهای در حال توسعه با سرعت در حال گسترش است.
نوآوری در فناوری: استفاده از هوش مصنوعی و تحلیل داده برای مدیریت بهتر ریسک و ارائه گزینه‌های شخصی‌سازی شده به مشتریان.
افزایش نظارت: انتظار می‌رود که قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای تنظیم این صنعت در آینده اعمال شود.

نتیجه‌گیری

مفهوم BNPL از معاملات سنتی اعتباری به یک مدل پیشرفته دیجیتال تبدیل شده است که به مصرف‌کنندگان انعطاف بیشتری در مدیریت مالی می‌دهد. با رشد فناوری و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان، BNPL به یکی از ابزارهای کلیدی در تجارت الکترونیک و خرده‌فروشی مدرن تبدیل شده و نقش پررنگی در آینده اقتصاد جهانی ایفا خواهد کرد.

نوشته شده در شرکت نامدار